Begroting 2023

Voor je ligt de begroting van het jaar 2023. De eerste begroting van een nieuwe bestuursperiode. Met een nieuw coalitieprogramma ‘Doen, tenzij!’ zetten we belangrijke stappen richting de toekomst van onze gemeente. Hieronder vind je per speerpunt uit het coalitieprogramma voorbeelden van wat we concreet komend jaar gaan doen. Voor het totaaloverzicht dagen we je uit de hele begroting te lezen. 

Welzijn en gezondheid

Ieders sociale basis moet (met behulp van de gemeentelijke inzet) op orde zijn. De sociale basis wordt gevormd uit de onderdelen: een plezierige leefomgeving, een stabiele financiële situatie, een baan, dagbesteding en vrijwilligerswerk, een fijn sociaal netwerk, bij een gemeenschap horen, een goede gezondheid en voldoende gelegenheid tot het volgen van onderwijs of opleidingen. Daarnaast ligt de focus op kwetsbare inwoners waarvoor vangnetvoorzieningen nodig zijn om (tijdelijk) ondersteuning te bieden als de sociale basis niet voldoende is om mee te kunnen doen. Deze uitgangspunten komen terug in het Welzijnskader 2023-2026. 

Accommodatiebeleid

Het gebruik van gemeentelijke accommodaties voor verenigingen uit gemeente Eersel moet zo aantrekkelijk mogelijk zijn. Daarnaast leven bij verschillende verenigingen vragen over het verschil in huurtarieven tussen de accommodaties. Onderzoek moet over beide onderwerpen uitsluitsel geven. De uitkomst kan vervolgens vertaald worden in een nieuw of geactualiseerd accommodatiebeleid.

Woningen

De enorme druk op de woningmarkt loopt steeds verder op. Er is vooral behoefte aan betaalbare (sociale) woningen zowel onder starters als onder senioren. Op dit moment denken we dat we in de komende vijf jaar gemiddeld 110 woningen per jaar op gaan leveren. Dit aantal is gebaseerd op de plannen die nu op dit moment lopen. Met de uitwerking van de woningbouwopgave kan dit echter hoger komen te liggen. We proberen in woningbouwplannen zoveel mogelijk diverse woningtypen aan te bieden.

Eén voorbeeld van nieuwe woningen is de herontwikkeling van het gemeenschapshuis van Steensel. Het project Hart van Steensel is de transformatie van een kerkgebouw tot gemeenschapshuis. In 2023 gaan we verder met de huisvesting van het gemeenschapshuis De Höllekes in de kerk van Steensel. Hierdoor krijgt de kerk een nieuwe functie passend binnen de huidige maatschappelijk bestemming van het pand. Anderzijds komt de locatie Korte Kerkstraat / Frans van Nunenstraat beschikbaar voor herontwikkeling tot woningbouw na de verplaatsing van het huidige gemeenschapshuis.

Visie op de omgeving

In 2022 zijn we in het kader van het werken met de Omgevingswet gestart met een nieuwe omgevingsvisie (Omgevingsvisie 3.0). Deze visie ontwikkelen we samen met de omgeving; onze inwoners. In 2023 wordt verder gewerkt aan de Omgevingsvisie 3.0.

Schaalsprong 

De Brainportregio heeft een groeiende economie. Die bedrijvigheid zorgt voor meer banen, meer vraag naar (groeiende) toeleverende bedrijven en infrastructuur om dat alles met elkaar in verbinding te houden. Ook voor Eersel gaat dit gevolgen hebben. De vraag naar woningen in onze gemeente stijgt al een aantal jaren en bedrijventerreinen zijn vol. Om deze ontwikkeling hoofd te bieden werken we de komende jaren aan het bouwen van zo’n 1.200 nieuwe woningen in de gemeente en bekijken we wat er nodig is om nieuwe bedrijfspanden te kunnen faciliteren in onze gemeente / de Kempen. Om de mobiliteit die daarmee gepaard gaat op te vangen werken we aan het verbeteren van onder andere het fietsnetwerk en het openbaar vervoer in onze kernen. Daarnaast zoeken we naar slimme manieren voor het afhandelen van verkeersbewegingen, zoals een regionaal vervoersknooppunt (een hub). 

Vrijetijdseconomie

Onze VisitEersel manager draagt bij aan de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van onze gemeente. Actuele projecten zijn bijvoorbeeld project Eindhoven BackYard en het ontwikkelen van audio wandelroutes in onze gemeente. Verder optimaliseren we onze routestructuren. Na een succesvolle pilot in Eersel van een toegankelijk ommetje is de wens ontstaan om één toegankelijk ommetje per kern te realiseren. Daarnaast lopen er ontwikkelingen bij de Levende Beerze en de Run waarvoor aanpassingen in het bestaande netwerk nodig zijn. Voor het toevoegen van extra beleving op de Markt, activeren we de waterpomp. Wij hebben opdracht gegeven om bij de voorbereiding voor betere invalidentoegankelijkheid van de Markt ook onderzoek te doen naar de mogelijkheid van een openbaar toegankelijk invalidentoilet. 

Voor de ontwikkeling van het Kempenmuseum (richting Museum met Bezoekerscentrum op de huidige locatie) is 2023 het jaar van planrealisatie. De verwachting is dat een deel van de uitvoering in 2024 plaatsvindt. 

Duurzaamheid

In 2023 staan de volgende duurzaamheidsmaatregelen op de planning: voorbereidingen zonneveld Wintelre, zonnepanelen op de gymzaal in Duizel en Steensel, HR++ beglazingen in de Muzenval en de renovatie van de tennisaccommodatie Vessem (isoleren dak, en muren, Ledverlichting en zonnepanelen). 

Vanuit inwoners van de gemeente Eersel wordt geluidsoverlast ervaren van de A67. Een geluidswal of geluidscherm kan hier uitkomst bieden. Na onderzoek of een combinatie van opwek van zonne-energie en geluidwering mogelijk is langs de A67, werken we nu het voorgestelde scenario verder uit. 

Landelijk gebied

In het coalitieakkoord staat beschreven dat we bestaand groen willen beschermen en meer groen willen realiseren. Ook willen we zorgvuldig omgaan met ons buitengebied. We behouden het huidige landelijke karakter, gaan door met Bos en Boom en handhaven actief, ook in het buitengebied.

Burgerparticipatie

Als een beleidsonderwerp geschikt is voor participatie, maken we gebruik van de zogenoemde Factor C-methode. Door deze methode te volgen, stellen we vast in welke fase, met wie, op welk niveau, waarover en wanneer communicatie en/of participatie gewenst is. Dit jaar richten we ons op het toegankelijker maken van deze methode. Het huidige participatiebeleid passen we waar nodig aan. 

Doordat participatieprogramma ‘Dorpen Maken Het Verschil’ doorloopt blijven er mogelijkheden om initiatieven van inwoners of verenigingen die bijdragen aan de leefbaarheid te ondersteunen. We zijn actief betrokken en zijn, bijvoorbeeld door de dorpsschouwen te organiseren, aanwezig in de directe leefomgeving. Er is sprake van direct contact en korte lijntjes. Deze ingeslagen koers wordt als positief ervaren.

Specifieke onderwerpen

Hierbij benoemen we, mede op verzoek van de gemeenteraad, hieronder graag nog een aantal specifieke onderwerpen. Deze onderwerpen hebben met elkaar gemeen dat ze niet (volledig) zijn vertaald in deze begroting 2023-2026 maar wel dusdanige impact kunnen hebben op financiën capaciteit en maatschappij dat we het van belang vinden om ze te noemen zodat het meegenomen wordt in de overwegingen bij de besluitvorming. Hieronder worden de onderwerpen op individueel niveau toegelicht:

Haalbaarheidsonderzoek combineren zwembad met gemeentehuis, Muzenval, Rythovius College

In het coalitieakkoord is het volgende opgenomen:
Wij gaan sportparken, scholen, zwembad, speeltuinen in woonwijken en gemeenschapshuizen nog meer in hun kracht als sociale ontmoetingsplaats zetten. Waar mogelijk combineren we (deze) faciliteiten, zodat ‘jong en oud’ elkaar onderling meer ontmoeten, faciliteiten volop worden benut en onnodige leegstand wordt voorkomen. We gaan in dit verband onder andere de haalbaarheid onderzoeken of het beoogde nieuwe zwembad, en/of het Rythovius College, en/of het gemeentehuis en/of de Muzenval in één gebouw aan de rand van Eersel kunnen worden samengebracht waardoor er ruimte vrijkomt in het dorp.

Deze haalbaarheidsstudie zal uitgevoerd worden en aan de raad worden voorgelegd om te besluiten over het vervolg. 

Professionalisering KempenEnergie

Capaciteit en middelen hiervoor zitten verwerkt in het door de raad vastgestelde plan van aanpak energiereductie & zon-op-dak. De projecten die KempenEnergie uitvoert worden grotendeels bekostigd uit de bestemmingsreserve duurzaamheid, waar we ieder jaar een deel van beschikbaar vragen.

Energieopwekkende en geluidwerende voorziening langs de A67

De energieopwekkende en geluidwerende voorziening langs de A67 is nog niet opgenomen in de begroting, omdat nog veel te onduidelijk is wat de consequenties voor de gemeente Eersel gaan zijn. Dit hangt af van het besluit wat de raad zal nemen in Q1 2023. In beginsel heeft de raad aangegeven geen financier te willen zijn van de voorziening. Dit blijkt een zeer complicerende factor voor de uitvoering van de ambities van de raad (energie opwekken en geluid weren langs de A67). De raad heeft in januari de keuze om te gaan voor een financiële injectie vanuit de gemeente, als gemeente puur ontwikkelaars te faciliteren in het verwezenlijken van (delen van) de voorziening, of het integrale plan te staken. Ondertussen is de aankoop van een gebied tussen Oeyenbos en de A67 wel al in de begroting 2023 opgenomen, omdat dit als onderdeel van de voorziening, of als los project, een positieve impuls geeft aan de leefbaarheid in Oeyenbos. 

Schaalsprong 

De Brainportregio doet het goed. De economie groeit en dat vraagt om extra medewerkers, extra / grotere toeleverende bedrijven en infrastructuur die de bereikbaarheid faciliteert. Deze groei heeft ook een effect op de gemeente Eersel: we zijn aan het groeien. Om de groei van de regio (en de gemeente Eersel) in goede banen te laten lopen, en duidelijk aan te geven wat we wel en niet willen, hebben we een Ontwikkelstrategie. Die strategie gaat uit van een groei van 4.500 tot 6.000 woningen in de periode tot 2040 in De Kempen (Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden). Daarvan moeten er volgens Eersels beleid 1.200 in onze gemeente landen. Dit brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van ruimtelijke ordening en mobiliteit, maar ook maatschappelijke opgaven. Belangrijk in de schaalsprong is dat we de regie houden en niet worden overvallen door ontwikkelingen. Daarom zetten we een Eerselse projectstructuur op die zorgt dat we goed kunnen anticiperen op ontwikkelingen, kwalitatieve plannen kunnen ontwikkelen en adequaat kunnen reageren op de behoefte aan meer woningbouw in onze gemeente. Hiervoor hebben we tijdelijke capaciteit nodig, of moeten we in staat zijn reguliere werkzaamheden te laten vervangen om medewerkers vrij te maken. In 2023 gaan we verder met onze Kempencollega’s aan de slag met het uitvoeren van de Kempische Ontwikkelstrategie en worden er in MRE-verband verschillende onderzoeken en studies uitgevoerd. We komen bij uw raad terug voor een investeringskrediet voor bovenstaande. 

Transitie landelijk gebied

Vanuit verschillende invalshoeken staat het landelijk gebied onder druk. Opgaven op het gebied van stikstof, water, natuur, klimaat en woningbouw hebben invloed op de agrarische sector binnen onze gemeente. Veel verschillende ambities dienen integraal aangepakt te worden en er dienen verbanden te worden gelegd tussen verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan de schaalsprong, saneringsregelingen zoals de landelijke beëindigingsregeling veehouderijen (Lbv) en de Maatregel Gerichte Opkoop (MGO)  en de aanscherpingen van het provinciaal beleid wat betreft milieumaatregelen die voor 2024 gerealiseerd moeten zijn. 

De recent gepubliceerde stikstofkaarten, de invloed van de inwerkingtreding van de Omgevingswet en schaalsprong maken dat capaciteit voor de transitie landelijk gebied nog noodzakelijker is dan voorheen.

Regionale hub

De regio Zuidoost Brabant staat voor een ongekende economische groei in haar geschiedenis. We staan aan de vooravond van een grote schaalsprong. Gezien de snelheid waarmee de groei in de regio gaat plaatsvinden, moet een versnelling georganiseerd worden in de publieke ruimte (onder andere woningbouw en ontwikkeling van het mobiliteitssysteem) en op de ontwikkeling van talent. De versnellingsopgave waar wij als regio voor staan vraagt om grote gezamenlijke investeringen en daarover willen we (de regio) afspraken maken met het Rijk. Het mobiliteitssysteem is een belangrijk onderdeel van de Brainport Nationale Actieagenda (BNA). De hubs zijn drager van het mobiliteitssysteem, ze zijn nodig om de bereikbaarheid op orde te houden, al op korte termijn.

Schone Lucht Akkoord

Een voorstel tot deelname aan het Schone Lucht Akkoord is in voorbereiding. De financiële consequentie van deelname aan het Schone Lucht Akkoord is afhankelijk van het gemeentelijk ambitieniveau. Waarbij de mogelijkheid bestaat om onder voorwaarden een beroep te doen op een zogenaamde SPUK regeling (SPeciale UitKering). De intentie van het Schone Lucht Akkoord is om de luchtkwaliteit permanent te verbeteren en te streven naar een gezondheidswinst van minimaal 50% in 2030 ten opzichte van 2016. Uw raad wordt eind 2022 geïnformeerd omtrent deelname aan het Schone Lucht Akkoord. Vervolgens moet doorvertaling van de financiële consequenties in de begroting 2023 en verder plaatsvinden. 

Grondstoffencentrum 

Gemeenten Eersel, Reusel-De Mierden en Bladel zijn voornemens om een kavel op het KBP aan te kopen om daar een grondstoffencentrum te ontwikkelen en exploiteren. Er ligt momenteel een optie tot koop van het perceel. De daadwerkelijke aankoop wacht op de besluiten van de drie gemeenteraden. 
Het proces tot besluitvorming is vertraagd doordat eerst de onderlinge samenwerkingsvorm bepaald moest worden en er een omgevingsdialoog uitgevoerd moet worden. Inmiddels is de samenwerkingsvorm vastgelegd (een bedrijfsvoering organisatie) en loopt de uitvoering van de omgevingsdialoog. 
Naar verwachting kan het raadsvoorstel in november 2022 aan de drie gemeenteraden worden aangeboden (inclusief financiële gevolgen). Vervolgens moet doorvertaling naar de begroting 2023 en verder plaatsvinden.    

Plan Bos en Boom

In 2021 heeft de gemeenteraad de ambitie uitgesproken om in een periode van 10 jaar 400.000 bomen te willen aanplanten. In het plantseizoen 2022/2023 gaan we 44.000 bomen planten op plus-minus 22 ha; 11% van onze ambitie. Dit is het laaghangend fruit. Dit doen we met een flinke geldelijke ondersteuning van de Stichting “Trees for All”. Voor de komende jaren zullen we extra gronden moeten aankopen, (financiële) partners zoeken, relaties leggen met de gebiedsontwikkelingen en omgevingsprocedures doorlopen. Om al deze stappen uit te voeren hebben we de komende jaren 0,4 fte/jaar nodig plus vrij te maken interne RO-capaciteit. Deze capaciteit is momenteel nog niet/onvoldoende aanwezig.

Onderwijshuisvesting

In 2022 zijn we gestart met de actualisatie van het Integraal HuisvestingsPlan (IHP) Onderwijs gemeente Eersel. Ten tijde van het opstellen van de begroting kunnen we nog geen realistische inschatting maken van de financiële consequenties maar we verwachten dat het huidige onderwijs-budget in de komende jaren niet toereikend zal zijn. We weten dat er voor een aantal scholen het vraagstuk renovatie of nieuwbouw speelt. Tevens spelen er een aantal andere huisvestingsvraagstukken zoals bijvoorbeeld de wens of noodzaak om uitbreiding. Op basis van de nieuwe leerlingenprognoses (gemaakt ten behoeve van het te actualiseren IHP) zien we een stijging van het leerlingenaantal in het algemeen en bij een aantal scholen in het bijzonder. Deze stijging was niet voorzien bij het vorige IHP (en de daarvoor opgestelde leerlingenprognoses). Een verklaring is onder meer dat er meer woningen gebouwd zijn en worden dan er ten tijde van het opstellen van de vorige prognose op de woningbouwplanning stonden. Pas bij het nieuwe IHP wordt duidelijk wat er bij alle scholen speelt, welke van deze onderwerpen in aanmerking komen voor een vergoeding van de gemeente (op basis van de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Eersel) en wat dat voor financiële consequenties heeft voor de gemeente. Als gemeente Eersel hebben we hierin een wettelijke taak.

Visie achter de markt

In de begroting is ruimte opgenomen voor een projectleider of gebiedsmanager voor de Akkers van Eersel. Bij de verdere ontwikkeling kunnen er veranderingen in het gebied komen die capaciteit of een investering van de gemeente vragen. Op dit moment is nog niet inzichtelijk hoe groot de capaciteitsvraag is of de benodigde investeringsvraag is. Op het moment dat duidelijk is wordt dit aan uw raad voorgelegd.

Gebiedsontwikkeling “de Levende Run”

Dit project is de afgelopen anderhalf jaar door beperkte capaciteit bij zowel de gemeente Eersel als bij Bergeijk, niet tot wasdom gekomen. Wanneer we naar het vergelijkbare traject van de Levende Beerze kijken, dan zien we dat over de afgelopen jaren door diverse partijen bij elkaar anderhalf tot tweeëneenhalf fte per jaar inzet is geleverd. De looptijd van dit proces bedroeg 10 jaren. Voor de Run hadden we in 2021 twee keer 0,2 fte/jaar beschikbaar plus wat inhuur. In vergelijking tot het begin van de Levende Beerze is de vraagstelling ook veel uitgebreider geworden; denk alleen al aan het stikstofdossier. Het jaar 2022 gaan we gebruiken om het uitvoeringsprogramma “Levende Beerze” af te ronden. We willen nog in 2022 afspraken maken met andere partijen om onze rol rondom de vervolgprogramma’s IBP- en GGA Kleine Beerze van ons over te nemen. Eersel zal hier wel aan mee blijven doen, maar wel haar prioriteiten verleggen naar het gebiedsproces “de Levende Run”. We moeten geschikte mensen inhuren/aantrekken en ook interne RO-capaciteit vrijmaken. Dit moet samenkomen in het intergemeentelijk transitieteam “de Levende Run”. Op zijn vroegst eind 2022 is er duidelijkheid over de capaciteitsvraag. Het hele gebiedsproces zal naar verwachting minimaal 10 jaar gaan duren. In 2022 willen we de intentieovereenkomst “gebiedsontwikkeling de levende Run” met de betrokken partijen tekenen. In 2023/2024 willen we het gebiedspanorama “de levende Run” gaan maken.

Tot slot

Over voorgaande speerpunten en over diverse andere speerpunten in 2023, kun je meer lezen in elk programma bij het onderdeel Ontwikkelingen en speerpunten 2023.

Al een aantal jaren vindt een doorontwikkeling plaats op het gebied van normen en indicatoren in onze begroting. De indicatoren en de bijbehorende meetgegevens worden ontsloten via www.waarstaatjegemeente.nl(externe link). De meetgegevens voor de eigen (subjectieve) indicatoren worden verkregen aan de hand van de inwonerspeiling en ondernemerspeiling. De inwonerspeiling vindt één keer in de twee jaar plaats; de eerstvolgende in het najaar van 2022. Deze resultaten zijn nog niet opgenomen in deze begroting.

Bij de voorjaarsnota 2023-2026 (inclusief de raadsinformatiebrief meicirculaire 2022) was sprake van begrotingsoverschot 2023 van € 1.394.851.
Na de verwerking van de volledige begrotingscijfers 2023-2026 is er sprake van een positief begrotingssaldo voor 2023 van afgerond € 1.223.000.

Tot slot wordt aangetekend dat (structurele) financiële gevolgen van de tweede bestuursrapportage 2022 en de septembercirculaire 2022 cf. het nieuw vastgestelde financieel beleid evenals vorig jaar niet meer worden meegenomen in het proces van de begroting 2023-2026. Uiteraard worden de gevolgen van de raadsvergaderingen van september en november 2022 (onder andere raadsvoorstel capaciteit) nog wel meegenomen. 

Burgemeester en wethouders van Eersel,     
H.M.L. Offermans, secretaris
W.A.C.M. Wouters, burgemeester