De zwarte rat

De zwarte rat heeft een lichaamslengte van 18 tot 22 cm, een staartlengte van 19 tot 24 cm, is slank gebouwd en heeft een grijzig bruine en/of zwarte kleur. De zwarte rat verschilt van de bruine rat door een langere vacht, grotere oren en langere staart.

Hij houdt van warmte, komt oorspronkelijk uit (sub)tropische gebieden en is daarom in ons gematigd klimaat aangewezen op beschutte schuilplaatsen. Hij maakt nesten in of nabij gebouwen, zoals in de spouw, scheuren in muren, kruipruimtes, verdiepings- en zoldervloeren, boven plafonds, onder golfplaten daken, onder rommelhopen, in oude vogelnesten of nestkasten. Hij is snel, kan goed klimmen en springen en heeft een groot loopvermogen.

De zwarte rat leeft in groepen van twintig tot zestig dieren en maakt piepende, krijsende en schreeuwende geluiden. Hij is hoofdzakelijk ’s nachts actief, maar jonge exemplaren zijn vaak ook overdag actief om voedsel te zoeken. De zwarte rat is een alleseter, maar heeft een voorkeur voor plantaardig voedsel zoals graanproducten, peulvruchten, fruit en maïs. Soms eet hij ook insecten, kleine zoogdieren zoals muizen, vogels, vis en eieren. Ratten hebben een groot territorium, zo slapen ze in de spouwmuur van een woning maar halen ze drie woningen verderop of in een plantsoen hun voedsel vandaan.

In een geschikte leefomgeving bereikt de zwarte rat een leeftijd van ongeveer 2 tot 2,5 jaar. Vanaf drie maanden zijn zij geslachtsrijp waarna zij zich het jaar rond voortplanten. Een vrouwtje kan per jaar wel veertig tot vijftig jongen werpen.

Wat kunt u zelf doen?

De beste bestrijdingsmethode van de bruine en zwarte rat is preventie. Dat kan door ervoor te zorgen dat de ratten geen voedsel vinden. Het goed schoonhouden van woningen en (agrarische) bedrijfsterreinen en het goed afsluiten van voedselopslagplaatsen is noodzakelijk. Over het algemeen is het belangrijk om onhygiënische omstandigheden, voedselaanbod en toegang te voorkomen. Maatregelen die u zelf kunt treffen zijn bijvoorbeeld:

• verzamel huishoudelijk afval in goed afgesloten vuilnisbakken/containers.
• plaats vuilniszakken pas op de dag van vuilophaal op straat, niet de avond van te voren.
• zorg voor frequente afvoer van huisvuil.
• geen etensresten op een composthoop gooien (alleen tuinafval).
• vermijd lekkende kranen, plasjes en putjes.
• repareer de riolering indien nodig.
• stapel verpakte veevoeders los van de muren en in losstaande stapels.
• gebruik zoveel mogelijk harde en duurzame materialen voor het opslaan van mogelijk voedselaanbod.
• geef dieren in buitenverblijf zoveel voer als nodig en haal het voer voor de nacht weg.
• verwijder achtergebleven gewassen of vruchten op het land of ploeg ze in.
• sluit toegang tot gebouwen en riolering goed af.
• maak naden, kieren en scheuren dicht.
• Vermijd begroeiing tegen bebouwing. Houd klimplanten minimaal 60 cm bij ramen en muren vandaan.
• Laat geen etensresten rondslingeren.
• Voedselvoorraden zodanig opbergen dat deze onbereikbaar zijn voor ratten, bijv. in afgesloten tonnen en dozen gemaakt uit harde en duurzame materialen, zoals metaal.
• Afgevallen fruit (appels, peren) opruimen. Bij vraatsporen het valfruit onmiddellijk weghalen.
• In het najaar ook alert zijn op vraatsporen aan kiwi, druiven en passievruchten, noten e.d.
• Denk aan katten- en hondenluikjes.
• Dek ventilatierooster en lucht af- en toevoer af met fijnmazig gaas. Voer deze maatregelen niet alleen op de begane grond uit. Ratten zijn zeer goede klimmers.
• Gaten, naden en kieren dichtmaken.
• Zorg er voor dat wanneer u dieren houdt, ratten niet in of onder de hokken of volières kunnen komen.
• Ratten kunnen lange gangen onder funderingen en vloeren door graven om op de gewenste bestemming te komen. Ze knagen zonder veel moeite gaten in gaas van metaal door.
• Jonge ratten zijn aanvankelijk niet veel groter dan een muis en kunnen op die manier door kleine openingen binnen komen.
• Een goed onderhouden riolering vermindert de kans op ratten.
• Voer de vogels buiten ’s winters zo vroeg mogelijk op de dag, zodat er geen restanten blijven na de schemering. Bij avond en nacht wordt vogelvoer rattenvoer.
• Kijk uit dat u eenden bij sloten en plantsoenen niet te veel brood voert. Wat er ’s avonds nog ligt, is een welkome voedselbron voor ratten. Ze zullen steeds terugkomen.
• Probeer te vermijden dat er in uw tuin spullen zijn, waar de ratten zich in of onder kunnen verbergen. Daarom openhaardhout zodanig opstapelen, dat er geen nestplaats mogelijk is.