Rond Eersel wordt het geluidklimaat met name bepaald door de volgende bronnen:

  • De Rijksweg A67, tussen de Belgische grens en Eindhoven;
  • De overige provinciale en binnenstedelijke wegen: het onderliggend wegennet.

Overige bronnen

Daarnaast is er sprake van overige bronnen zoals industrielawaai en vliegverkeer, die ook van invloed zijn. Echter de overlast van het vliegverkeer is niet weg te nemen met maatregelen binnen deze onderzoeksopdracht. Het industrielawaai is plaatselijk en levert een minder grote bijdrage aan het geluidsoverlast. Bij formulering van de onderzoeksopdracht zal bepaald worden in welke mate deze overige bronnen deel uitmaken van het onderzoek.

Het onderzoek

Het onderzoek richt zich op het treffen van geluidbeperkende maatregelen langs de rijksweg A67. Er is op dit moment langs de A67 geen sprake van een overschrijding van de wettelijk toegestane geluidproductie. Toch ervaren bewoners in de kernen langs de weg geluidsoverlast, met name in de kern De Hees. De gemeenteraad heeft de wens om  geluidsoverlast ten gevolge van de A67 terug te dringen.

Algemene informatie over geluid

Wat is een dB?

Geluid wordt aangeduid met de eenheid decibel (dB). Een dB is een moeilijk te vatten begrip, daarom is in onderstaande afbeelding aangegeven hoeveel geluid verschillende zaken produceren. Fluisteren geeft een geluidbelasting van rond de 30 dB en een gewoon gesprek ongeveer 60 dB.

Overzicht diverse geluidsniveaus

In de praktijk ervaren mensen een toename van 10 dB als een verdubbeling van het geluid. De toename van het geluid begint bij de meeste mensen pas merkbaar te worden bij ongeveer 2 dB. Een verdubbeling van het verkeer op de A67 zou leiden tot een toename van de geluidbelasting met ongeveer 3 dB.

Hoe zit dat in de wetgeving?

De rijksweg valt onder het regime van de Wet milieubeheer. Deze kent een voorkeurswaarde van 50 dB, dat wil zeggen dat de gemiddelde geluidbelasting over de gehele dag bij voorkeur niet hoger mag zijn dan 50 dB. In de praktijk is dat vaak niet het geval: woningen liggen dicht op de weg en hebben dan een hogere geluidbelasting. De geluidsbelasting vanwege de rijksweg mag niet hoger zijn dan 65 dB. Op het grondgebied van de gemeente Eersel zijn geen woningen die vanwege de A67 een geluidbelasting hebben die hoger is dan 65 dB, maar wel veel woningen die een geluidbelasting hebben die hoger is dan 50 dB. Bij de inwerkingtreding van de Wet milieubeheer in 2012 is deze geluidbelasting vastgelegd en wordt ernaar gestreefd deze geluidbelasting niet verder te laten toenemen.

De overige wegen vallen onder het regime van de Wet geluidhinder, waarvoor een voorkeursgrenswaarde van 48 dB geldt. Ook hier zijn de geluidbelastingen in de praktijk hoger, met name bij woningen dichtbij de wegen.

Geluidbelasting wordt berekend

De wetgeving op het gebied van geluid is in Nederland gebaseerd op het berekenen van de geluidbelasting. Daarvoor worden akoestische rekenmodellen opgesteld, met daarin de ligging van de weg en het omliggende terrein en de gegevens van de weg. Het gaat dan om de gemiddelde verkeersintensiteit gedurende het etmaal, verdeeld over periode (dag, avond en nacht), het voertuigtype (auto’s, middelzware en zware vrachtwagens), de snelheid van het verkeer en het type wegdek.

Hoe wordt de totale geluidbelasting berekend?

Wanneer er sprake is van meerdere bronnen wordt de totale, cumulatieve geluidbelasting berekend volgens speciale formules. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot:

  • Twee bronnen die elk 60 dB produceren hebben een cumulatieve geluidbelasting van 63 dB;

  • Een bron van 60 dB en een bron van 50 dB hebben een cumulatieve geluidbelasting die maar iets hoger is dan 60 dB.

Naar aanleiding van het tweede punt wordt opgemerkt dat het treffen van maatregelen aan de A67 maar een beperkt effect heeft, als er vanwege een andere bron (overige wegen, luchtvaart of industrielawaai) al een hogere geluidbelasting optreedt.

Huidige geluidsituatie

Rijksweg A67

De maximaal toegestane geluidproductie van deze rijksweg is vastgelegd in het geluidregister.(externe link)  Op fictieve punten op een afstand van 50 meter uit de rijksweg is deze geluidproductie vastgelegd als zogenaamde geluidproductieplafonds. De beheerder, Rijkswaterstaat, heeft de verplichting om jaarlijks te controleren of de werkelijke geluidproductie, op basis van de hoeveelheid verkeer in dat jaar, deze plafonds niet zal overschrijden.

De afgelopen jaren is gebleken dat vanwege de toename van het verkeer, de geluidproductie van de A67 deze plafonds nadert. Rijkswaterstaat legt daarom op de A67 op diverse plekken een bronmaatregel aan: een stiller wegdek zoals twee laags ZOAB. De verwachting is dat met deze maatregel de geluidproductie, de komende jaren de geldende geluidproductieplafonds niet zal overschrijden. Rijkwaterstaat voldoet daarmee aan de wettelijke verplichting en zal naar verwachting op korte termijn geen aanvullende geluidbeperkende maatregelen hoeven te treffen.

Onderliggend wegennet

De overige wegen in het onderzoeksgebied leveren ook een bijdrage aan de geluidbelasting op de woningen. In welke mate deze bijdraagt aan de totale geluidbelasting, hangt sterk af van de ligging van de woning ten opzichte van de rijksweg en de overige wegen. Er geldt volgens het regime van de Wet geluidhinder geen verplichting om, net zoals bij rijkswegen, de geluidproductie te toetsen. Pas als er sprake is van een fysieke aanpassing van de weg geldt er een onderzoeksplicht.

Overige bronnen

De overige bronnen in het onderzoeksgebied zijn met name het vliegverkeer ten gevolge van Eindhoven Airport en industrielawaai van bedrijven. De geluidbelasting ten gevolge van deze bronnen is ondergeschikt aan die ten gevolge van het wegverkeer en wordt in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten.

Geluidbeperkende voorzieningen

Welke typen worden onderzocht?

De twee belangrijkste mogelijkheden om het geluid van de rijksweg af te schermen zijn een geluidsscherm of een geluidswal. Hieronder zijn de verschillen tussen deze opties aangegeven.

Geluidsscherm

Een geluidsscherm kan dicht op de weg gezet worden en heeft daardoor een groter effect op de geluidbelasting van de rijksweg dan een geluidswal. Door een geluidsscherm absorberend uit te voeren of hellend achterover te zetten, kan worden voorkomen dat hinderlijke reflecties optreden naar de overzijde, met als gevolg een toename van de geluidbelasting.

Principeprofiel geluidscherm naast de A67

Geluidswal

De afstand van de top van de geluidswal tot de rijksweg is vanwege de benodigde taluds groter dan bij een geluidsscherm. De geluidswal schermt het geluid daardoor minder goed af, bovendien is de afschermende werking door de vorm van een geluidswal ca. 2 dB minder dan van een geluidsscherm. Een geluidswal biedt door zijn vorm echter betere mogelijkheden voor een goede inpassing in het landschap.

Principeprofiel geluidwal naast A67

Waar heeft een geluidbeperkende maatregel effect?

Een geluidbeperkende maatregel heeft het grootste effect op locaties waar vrij zicht is op de rijksweg, maar de geluidreducerende werking is sterk afhankelijk van de plaats van de voorziening en de omgeving waarin die geplaatst wordt.

De woningen die aan de rand van de bebouwing liggen, zullen het meest profiteren. Voorbeelden hiervan zijn de bebouwing in de kernen De Hees, Steensel en Duizel en het gebied ten noorden van de A67.

Op locaties waar de woningen al worden afgeschermd door andere objecten, zal het effect minder groot zijn. Een voorbeeld van een dergelijke situatie is de kern Eersel, waar tussen de kern en de A67 een bedrijventerrein is gelegen.

Bovendien speelt de ligging ten opzichte van het onderliggend wegennet een grote rol: een verlaging van de geluidbelasting vanwege de A67 heeft minder effect wanneer een andere weg maatgevend is voor de geluidbelasting.

Hoeveel geluidreductie kan een geluid beperkende maatregel bereiken?

Om een idee te geven van het effect van een geluidbeperkende maatregel, zijn voor twee locaties indicatieve berekeningen uitgevoerd: het gebied ten noorden van de A67 en voor de kern De Hees.

Ten noorden van de A67

Voor het gebied ten noorden van de A67 is een berekening uitgevoerd om het gebied met een geluidbelasting die hoger is dan 50 dB vast te stellen in de situatie zonder afscherming en in de situatie met diverse typen afscherming.

Daarvoor zijn de volgende situaties in beeld gebracht:

  • Zonder afschermende voorziening;
  • Met een geluidswal met een hoogte van 4 meter;
  • Met een geluidsscherm met een hoogte van 4 meter;
  • Met een geluidsscherm met een hoogte van 6 meter.

Hieruit blijkt dat het grootste effect op het achterliggende gebied wordt bereikt met een geluidsscherm van 6 meter hoog, het gebied met een geluidbelasting hoger dan 50 dB is dan het kleinst.

In onderstaande interactieve kaart zijn de resultaten van de indicatieve berekeningen mét geluidwerende voorziening vergeleken met de berekende situatie zonder geluidwerende voorziening. Door op de verschillende maatregelen aan de rechterkant te klikken wordt het berekende effect weergegeven. De groene kleur geeft een geluidsbelasting van minder dan 50 dB weer. De rode gebieden geven een geluidsbelasting van meer dan 50 dB weer.

Interactieve kaart(externe link)

Kern De Hees

Op de rand van de bebouwing van De Hees kan met een geluidswal van 4 meter hoog een geluidreductie van ca. 3 dB worden bereikt, met een geluidsscherm van 6 meter hoog is dat maximaal 5 dB. De reductie wordt groter als de woningen dichter op de weg staan en/of de geluidbeperkende maatregel hoger wordt gemaakt.

Overzichtskaart bebouwingskern De Hees